Ferdinand Domela Nieuwenhuis

Een romantische revolutionair

Weinig politici hebben in Nederland en België zo tot de verbeelding gesproken als Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Arbeiders zagen in hem een verlosser, een held die afstand deed van de hoge kringen waartoe hij behoorde. Overal waar hij sprak, zaten de zalen vol. Hij was oprichter van het blad Recht voor Allen, en de Sociaal Democratische Bond groeide onder zijn leiding uit tot een landelijke partij. Zijn boeken en brochures werden in vele talen vertaald. De elite spaarde hem niet. Domela zat gevangen wegens majesteitsschennis, en België en Duitsland verboden hem de toegang. Internationale geheime diensten maakten jacht op hem.
Jan Willem Stutje staat uitvoerig stil bij Domela’s charisma. Hij presenteert hem als een internationaal coryfee zonder wie het socialisme en anarchisme een minder utopisch aanzien hadden gekregen. Domela ging uit van de emanciperende kracht van kennis en onderwijs. Maar hij was ook een romantisch revolutionair die gedreven werd door de behoefte aan het herstel van eenheid en gemeenschap. Medestrijders en rivalen als Multatuli, Pieter Jelles Toelstra, Wilhelm Liebknecht, Cesar De Paepe en Edward Anseele komen in dit boek volop tot leven. Ook de tragiek van Domela’s privéleven blijft niet onbesproken: de man verloor drie echtgenotes en vijf kinderen.
 

Jan Willem Stutje
Houtekiet/Amsab-ISG/Atlas Contact, Antwerpen/Gent/Amsterdam, 2012, 551 p., ill., hardcover